Chân lý quý hơn thầy

Posted on Thứ hai, ngày 09 tháng bảy năm 2012

…………. Xem tấm hình này... tôi buồn mất một tuần có lẻ ! Vì tấm hình nói lên quá nhiều điều. Nó đưa người ta suy ngẫm về phương Đông và phương Tây, về triết học và văn hóa của hai phương trời. Từ trước Công nguyên, Aristote (384-322 trước CN) đã tuyên bố: Platon là thầy tôi, nhưng chân lý quý hơn thầy ! Engel rất hâm mộ Aristote và luôn dẫn câu nói nổi tiếng này của Aristote trong các bài viết của mình.

Từ trước Công nguyên, chân lý khách quan khoa học luôn là thước đo của mọi giá trị trong xã hội phương Tây. Vì thế, phương Tây văn minh. Xã hội phương Đông từ trước Công nguyên, triết lý Khổng Mạnh chỉ đề cao đạo lý vua tôi, cha con, chồng vợ... Kẻ sĩ trí thức phương Đông đến cửa Khổng sân Trình  chỉ để mong thi đỗ làm quan, để được quỳ lạy trước sân Rồng ! Văn hóa phương Đông từ thời Khổng Mạnh đến nay là thứ văn hóa quỳ lạy. Thấy kẻ trên là... quỳ lạy, không cần biết kẻ đó có đồng nghĩa với lẽ phải, với chân lý hay không (!) Kẻ đó nói những câu vô hồn, vô bổ như "khách quan", "biện chứng"... hay gì gì đi nữa, nhưng là quyền lực thì cứ thế mà cung kính, mà ngưỡng mộ !

Cái hình ảnh đau khổ mà tôi vừa kể ở trên nói lên cả một nền văn hóa quỳ lạy của phương Đông.

Có lần, tướng Lưu Á Châu ở Trung Quốc có kể lại rằng, khi ông là một sĩ quan, dự một lớp học, thấy thầy giảng chướng tai quá, ông đứng lên cãi lại, thầy liền mắng rằng: Sao anh dám cãi lại tôi. Tướng Lưu Á Châu bình luận rằng, chỉ câu nói ấy của thầy đã nói lên tất cả! Sao thầy không mắng : - Sao anh dám nói như thế ! Có nghĩa là thầy không mắng, không dám tranh luận về nội dung lời cãi của tướng Châu, mà chỉ biết là không được cãi thầy. Cái văn hóa dưới không được cãi trên ấy, còn tồn tại ở Trung Quốc và Việt Nam cho đến tận hôm nay, như một chân lý bất di bất dịch ! Vì thế tướng Châu đã buồn rầu và đi đến kết luận: Trung Quốc không có nhà tư tưởng, chỉ có các nhà mưu lược mà thôi !

Người phương Tây có câu ngạn ngữ rằng: Cái gì có lý thì nó tồn tại, cái gì tồn tại thì nó có lý (tout ce qui est rationnel, est reel...).

Cái lý tồn tại của chính thể độc tài là vì còn "lưu hành" thứ văn hóa quỳ lạy, mà những người nhiễm phải nền văn hóa này còn không ít trong xã hội phương Đông.

Hình ảnh thảm thương của các ông già cử tri khi tiếp xúc với đại biểu Quốc hội nói lên điều đó. Nó có cội rễ từ Khổng Tử. Tôi nghĩ như vậy. Thật là buồn !

Lê Phú Khải - 7-2012