(Lai rai Câu đối Tết)
Hà Sĩ Phu, 27/01/2013
Năm nay Rồng sang Rắn, lòng lại bồi hồi nhớ những đêm trăng tuổi thơ,
mấy đứa rủ nhau chơi trò Rồng rắn lên
mây…
Trò chơi đồng dao này chia làm bốn đoạn:
1/ Đoạn 1: Lên trời tìm thầy thuốc.
Đám trẻ túm eo nhau thành chuỗi như rồng rắn vừa đi quanh khoảng sân
sáng trăng, vừa hát như gõ cửa nhà “thầy thuốc”:
Rồng rắn lên mây, có cây núc nác, có nhà điểm
binh, thầy thuốc có nhà không? Thầy thuốc trả lời đi vắng (người nhà thầy thuốc trả lời thì đúng hơn)
vì lý do gì đấy do lũ trẻ tưởng tượng ra. Cứ thế vài lần.
2/ Đoạn 2: Xin thuốc và cho thuốc.
Thầy thuốc và Rắn giáp mặt:
- Rồng rắn đi đâu?
- Rồng rắn xin thuốc rịt đầu cho con.
- Con lên mấy?
- Con lên một.
- Thuốc chẳng hay!
- Con lên hai.
- Thuốc chẳng hay!...
Cứ thế tăng dần đến “Con lên mười” thì “Thuốc hay vậy” (lúc ấy thầy thuốc mới đồng ý cho thuốc,
cho phương án điều trị).
3/ Đoạn 3: Sự trả giá cho liều thuốc.
Thầy thuốc bắt đầu đòi trả công, giữa hai bên có cuộc mặc cả, thầy
thuốc đòi:
- Xin khúc đầu! (xin đầu người ta thì
chết người ta à, nên Rắn cự tuyệt)
- Những xương cùng xẩu! (Rắn từ chối
trả giá)
- Xin khúc giữa! (cũng giết người ta
luôn)
- Những máu cùng me! (ý nói đây cũng là
chuyện giết người)
- Xin khúc đuôi!
- Tha hồ thầy đuổi được (thì) thầy ăn!
(chấp nhận sự thách thức)
4/ Đoạn 4: Cuộc chiến giữa “thầy
thuốc” và phía bị mang ơn
Theo lời chấp nhận, thầy thuốc đưổi bắt “khúc
đuôi”, nhưng “đầu Rắn” giang rộng hai
tay chặn lại để bảo vệ đuôi, trong khi thầy thuốc tìm mọi cách để chộp cái đuôi
cho kỳ được. Chộp được đuôi Rắn thì ván chơi kết thúc để chơi lại ván khác…
Tuy chưa xác định được tác giả và thời điểm xuất hiện trò chơi này,
nhưng ai cũng mang máng thấy trò chơi phản ánh một thời cuộc nào đó của vận
mệnh nước nhà. Có người cho đây là thời kỳ Nam Bắc phân tranh Trịnh Nguyễn, có
người cho đây là cuộc chiến giữa dân ta và thực dân Pháp, và cũng có người cho
đây là “lời sấm” ứng với cuộc Nam Bắc Quốc Cộng phân tranh vừa qua và quan hệ
với “ông bạn vàng” Trung Quốc hiện nay.
Tôi nghĩ rằng trò chơi này ứng vào
nhiều thời kỳ đều được, vì bài học bi hài này còn xoắn chặt với số phận dân
tộc Rồng Tiên (hay Rồng Rắn) này, có thể lặp
đi lặp lại nhiều lần do điều kiện địa chính trị tự nhiên và cội nguồn dân
tộc, chừng nào dân tộc chưa có một sự trưởng thành căn bản để thoát khỏi số
mệnh.
...
Đất nước Rồng-Tiên này có phải đã thêm một lần dại dột rủ nhau Rồng Rắn
lên mây ảo vọng, xin bài thuốc có Mác có Lê để đến nỗi chịu ơn một anh thầy
thuốc bợm già đầy duyên nợ, đang đòi nợ bằng những thứ thiêng liêng mà dân Việt
Nam mình thà chết chứ không bao giờ chấp nhận.
Xin mở đầu cảm hứng Câu đối Tết năm nay:
- Chuyện
Rồng-Rắn lên mây, thầy thuốc ấy đòi công ba (từng) khúc ruột!
- Tình
Việt-Trung xuống dốc, bạn vàng đây xiết nợ một (cả) sơn hà?
H. S. P.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét