Cộng Hoà “Dân Công” Trung Quốc
Gia Minh & Nguyễn Xuân Nghĩa,
RFA, 2013-03-06
Đằng
sau sức bành trướng rất mạnh của Trung Quốc ra thế giới bên ngoài là một lực
lượng “dân công” đông đảo như một
bầy ong dưới sự điều động của con ong chúa giấu mặt ở phía sau. Diễn đàn Kinh
tế tìm hiểu về hiện tượng này qua phần phân tích của chuyên gia kinh tế
Nguyễn-Xuân Nghĩa trong chương trình do Gia Minh thực hiện sau đây:
Ngân
hàng diện chính sách
Gia
Minh:
Xin kính chào ông Nguyễn-Xuân Nghĩa. Thưa ông, Trung Quốc có ba ngân hàng thuộc
diện chính sách vì có chức năng thi hành chính sách kinh tế, phát triển và
ngoại giao của nhà nước. Đó là Ngân hàng Phát triển Nông nghiệp dưới sự quản lý
của Ngân hàng Trung ương và hai đơn vị kia là Ngân hàng Xuất nhập khẩu China
Exim Bank và Ngân hàng Phát triển Trung Quốc, thường được gọi tắt là CDB, thì
do hội đồng chính phủ quản lý. Vì là công cụ của nhà nước với quy chế pháp lý
riêng, ba ngân hàng này không hề công bố chi tiết về kinh doanh và phải nói là
còn có vẻ bí mật lạ thường. Riêng China Exim Bank và CDB là hai ngân hàng đã mở
rộng hoạt động ra nước ngoài từ mấy năm nay mà vẫn giữ kín sổ sách và tầm ảnh
hưởng.
Thế rồi, thưa ông trong số ra đầu năm
2011 nhật báo tài chính nổi tiếng của Anh là tờ Financial Times lại cho biết là
trong hai năm 2009-2010, China Exim Bank và CDB đã cấp phát một lượng tín dụng
tương đương với 110 tỷ đô la cho nhiều dự án và chính quyền nước ngoài. Theo cơ
quan nghiên cứu của tờ nhật báo thì ngân khoản nói trên còn lớn hơn số tiền
được một định chế tài chính quốc tế là Ngân hàng Thế giới cấp phát cho các nước
trong cùng thời kỳ. Theo dõi tình hình kinh tế Trung Quốc từ lâu, ông nghĩ sao
về hiện tượng này?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa:
Xin cám ơn ông đã nêu câu hỏi này vì nó giúp khán thính giả của chúng ta nhìn
ra một mặt trái rất đáng ngại của Trung Quốc.
" Tính đến cuối năm 2010, riêng Ngân hàng
Phát triển CDB đã cấp phát một lượng tín dụng cao gấp ba số tiền cho vay của
Ngân hàng Thế giới".-
Nguyễn-Xuân Nghĩa
Theo bản tin trong số ra ngày 17 Tháng
Giêng năm 2011 của Financial Times thì hai ngân hàng chính sách đó của Trung
Quốc bung ra rất mạnh trong khi các ngân hàng của Tây phương như Hoa Kỳ, Âu
Châu hay Nhật Bản vẫn gặp nhiều khó khăn từ mấy năm qua. Tình hình còn đáng chú
ý hơn vậy nếu sau đó ta biết thêm rằng tính đến cuối năm 2010, riêng Ngân hàng
Phát triển CDB đã cấp phát một lượng tín dụng cao gấp ba số tiền cho vay của
Ngân hàng Thế giới.
Dưới tên gọi là "Ngân hàng Khai
phát Trung Quốc" và dưới quyền điều khiển của một Trung ương Ủy viên, có
vị trí ngang hàng Bộ trưởng và là con trai của một trong "Bát đại Nguyên
lão" là tám đại công thần của chế độ, cơ quan đặc biệt và kín đáo này mới
là một mũi xung kích thật của Trung Quốc vào các nước đang phát triển hoặc xuất
khẩu nguyên vật liệu tại Á Châu, Phi Châu và Mỹ Châu La Tinh.
Gia
Minh:
Xin ông trình bày thêm chi tiết về cái ngân hàng mà ông gọi là mũi xung kích
này.
Nguyễn-Xuân
Nghĩa:
Ngân hàng Phát triển CDB được thành lập từ năm 1994 để thi hành chính sách phát
triển do đảng và nhà nước Trung Quốc đặt ra. Xuất thân từ một đơn vị tài chính
nhỏ bé èo uột, ngân hàng này thoát xác và lớn mạnh dưới sự điều khiển tài tình
của Thống đốc Trần Nguyên. Ông ta là con trai của Trần Vân, một lãnh tụ có ảnh
hưởng từ thời Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình, rồi từ Ngân hàng Trung ương
được Tổng lý Quốc vụ viện Chu Dung Cơ cất nhắc vào vị trí này từ năm 1998.
Từ đấy, ngân hàng trở thành cơ chế tài
trợ các dự án ưu tiên của chế độ, kể cả dự án xây dựng đập nước Tam Hiệp là
công trình thủy điện lớn nhất thế giới bị các định chế tài chính quốc tế từ
chối, hoặc phi trường quốc tế Phố Đông và nhiều cao ốc ở Thượng Hải. Trước khi
được quốc tế chú ý từ sau vụ Tổng suy trầm toàn cầu năm 2008 thì Ngân hàng Phát
triển CDB đã thực hiện cả vạn dự án lớn nhỏ về xây dựng hạ tầng và phát triển
công nghiệp ở nhiều nơi trong lãnh thổ Trung Quốc. Với thế lực và sự tài ba của
giới lãnh đạo, ngân hàng trở thành con chim đầu đàn cho các ngân hàng của nhà
nước noi theo mà châm tiền, và cho vay rất nhiều công ty đầu tư tiếng là tư
nhân mà do các chính quyền địa phương lập ra.
Chúng ta nên có một chương trình riêng
về mũi nhọn tài chính này khi truyền thông quốc tế bắt đầu nhắc tới từ mấy
tháng qua. Điều cần nói, và để trở lại câu hỏi ban đầu của ông, Ngân hàng Phát
triển CDB đã tung cả ngàn tỷ để mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc vào cả trăm
quốc gia trên thế giới bằng cách thực hiện các dự án phát triển hạ tầng cho họ
và đổi lại là mua về đủ loại tài nguyên cần thiết cho kinh tế Trung Quốc. Qua
các dự án đó, ngân hàng cũng củng cố quan hệ với giới lãnh đạo và tuyệt đối
không xen lấn vào chính trị nội bộ như dân chủ hay nhân quyền.
Gia
Minh:
Nghĩa là sau khi tờ Financial Times của Anh nghiên cứu tìm hiểu đúng ba năm
trước thì nay thế giới giật mình về sự xâm nhập và bành trướng của một ngân
hàng phát triển của Trung Quốc đang mở tầm phát triển quyền lợi của xứ này tại
các nước cứ được gọi là thuộc thế giới thứ ba, còn chậm tiến mà có nhiều tài
nguyên thiên nhiên. Thưa ông có phải vậy không?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa:
Tôi e là còn tệ hại và đáng sợ hơn vậy! Trung Quốc ngày nay xứng đáng được gọi
là "Cộng Hoà Dân Công Trung Quốc" chứ không phải là Cộng Hoà Nhân Dân
Trung Quốc, với sức mạnh của cả tỷ con kiến đang lặng lẽ bành trướng ra ngoài
dưới sự điều động kín đáo của những con kiến chúa ở đằng sau.
“Dân
công” và sự bất trắc
Gia
Minh:
Khán thính giả của chúng ta đã quen với cách ông nêu ra nghịch lý để kích thích
sự tò mò của mọi người hầu sớm nhìn ra vấn đề chính là gì. Chúng ta sẽ đi theo
cách trình bày đó. Thưa ông, trước tiên là vì sao ông lại nói đến "dân
công"?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa:
Trung Quốc có từ "dân công" để chỉ thành phần lao động phải rời sinh
quán đi kiếm sống ở địa phương khác mà quyền lợi tối thiểu cũng chẳng được bảo
vệ vì không có hộ khẩu ở nơi làm việc. Hai ba trăm triệu dân cứ sống dật dờ như
vậy ở những nơi đó từ nhiều năm, thậm chí cả chục năm, rồi sinh con đẻ cái
trong sự bất trắc đã trở thành bình thường của họ.
Nhưng thời chiến tranh tai hại vừa qua,
người Việt ta có lẽ cũng quen với từ "dân công", là thành phần nhân
lực dân sự được huy động vào việc yểm trợ chiến tranh. Đấy là một lực lượng cần
thiết để thi hành mục tiêu từ trên đưa xuống, rất dễ bị hy sinh mà công lao
gian khổ lại bị lãng quên như con sâu cái kiến lầm lũi ở dưới. Đó là về nguyên
nghĩa của từ ngữ mà tôi e là dân ta ở miền Bắc đã học từ Trung Quốc trong những
năm họ yểm trợ và huấn luyện đảng Cộng sản.
Về thực chất, thưa ông, xã hội Trung
Quốc ngày nay là một xã hội "dân công", đa số người dân chỉ là dân
công thôi. Trước hết, trong 30 năm hoang tưởng thời Mao Trạch Đông, dân đen có
thể chết đói ngay lúc được mùa, là hiện tượng gọi là "cơ hoang". Sau
khi Đặng Tiểu Bình cải cách từ đầu năm 1979, đám con sâu cái kiến ấy được phép
hỳ hục lao động để vặt mủi bỏ mồm. Sức lao động của mấy trăm triệu người như
vậy mới dẫn đến đà tăng trưởng gọi là ngoạn mục mà thật ra bất công.
Đặc tính sâu bọ ong kiến nó đáng thương
ở chỗ lực lượng lao động này không được hưởng thành quả tương xứng với công sức
bỏ ra. Họ chẳng có nhiều giải pháp chọn lựa và đa số cũng chưa ý thức được là
họ có quyền chọn lựa. Kết quả là lãnh đạo ở trên thu vào một lượng ngoại tệ rất
lớn nhờ chế độ ngoại hối và tiền tệ lệch lạc của họ. Trung Quốc có nền kinh tế
hạng hai và kho dự trữ ngoại tệ hạng nhất thế giới mà đa số người dân vẫn nghèo
và chịu phận con ong cái kiến, chữ "dân công" là một từ rất thích hợp
về cách tổ chức xã hội này.
Gia
Minh:
Thưa ông, ta có thể áp dụng từ "dân công" đó vào lĩnh vực ngân hàng
được chăng?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa:
Thưa rằng chữ "dân công" đó lại càng đúng trong lĩnh vực ngân hàng!
Hãy trở về thân phận ong kiến của bầy
dân công này. Vì quyền lợi không được tôn trọng và bảo vệ, họ phát triển bản
năng tiết kiệm để phòng thân, có sức tiết kiệm thuộc loại cao nhất thế giới là
40% lợi tức thu hoạch được nhờ sức lao động. Thế rồi họ làm gì với tài sản tiết
kiệm ấy khi mà chẳng có nhiều ngả đầu tư và phải cúi đầu dưới chế độ kiểm soát
tư bản? Thưa là, họ chỉ còn giải pháp ký thác tiết kiệm vào ngân hàng, dù được
lãi suất thấp và thật ra mấp mé số không nếu giảm trừ ảnh hưởng của lạm phát. Mà
ngân hàng lại do nhà nước lập ra và quản lý theo diện chính sách là tài trợ dự
án của doanh nghiệp nhà nước với điều kiện ưu đãi.
Vắn tắt thì bí quyết thành công của
Ngân hàng Phát triển CDB nằm ở hai chỗ. Thứ nhất là số vốn do nhà nước cấp phát
và huy động tiền từ các ngân hàng, kể cả tiền do ngân hàng thu về nhờ phát hành
trái phiếu, tức là đi vay của bầy dân công ở dưới. Thứ hai là kiếm lợi ở đất
đai, vốn là tài sản của toàn dân mà lại do nhà nước quản lý. Toàn bộ công trình
gọi là đô thị hóa do ngân hàng này mở mang được đã khởi đi từ đất đai và có lời
lớn khi mua quyền sử dụng đất của dân với giá rất rẻ để biến thành cơ ngơi công
nghiệp và thương mại với giá cao gấp bội. Ở giữa, các đảng viên cán bộ mặc tình
trục lợi và trở thành triệu phú. Bước sang lĩnh vực quốc tế cũng thế.
Gia
Minh:
Ông cũng nhìn thấy bàn tay hay công sức của lực lượng dân công khi Trung Quốc
bành trướng ra ngoài hay sao?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa:
Chúng ta thấy xuất hiện một lực lượng đông đảo công nhân viên trong doanh
nghiệp nhà nước được Trung Quốc đưa đi khai thác hầm mỏ, xây dựng cầu đường tại
các nước nghèo. Nói lịch sự thì đấy là "xuất khẩu lao động", thật ra
họ được đoàn ngũ hoá để thực hiện dự án của nhà nước, chẳng khác gì một đám dân
công thời xưa. Chi tiết đáng chú ý là dù rất kham khổ trong điều kiện lao động
lạc hậu và môi trường đầy ô nhiễm, họ vẫn có mức lương cao hơn là nếu lao động
ở nhà nên đành chấp nhận như vậy. Một khía cạnh khác mà quốc tế ít nhìn ra vì
bị che giấu, là sự lam lũ của họ vẫn khá hơn đám lao động và cư dân bản địa và
hiềm khích đã xảy ra, nhất là tại các nước Phi Châu nghèo khốn.
Một thành phần thứ hai là những người
chạy tiền để xuất ngoại hầu kiếm sống ở nước ngoài và mở ra các tiểu doanh
nghiệp như những rễ nhỏ của Trung Quốc. Họ thắt lưng buộc bụng và kinh doanh đủ
thứ theo phong cách khắc khổ và âm thầm của Hoa kiều hải ngoại. Đấy cũng là lực
lượng dân công đáng kể và trở thành trung tâm kiều vận để mở rộng ảnh hưởng của
Trung Quốc trong các nước lạ. Tất nhiên thành phần này cũng kiêu hãnh là người
Hoa khi thấy uy thế của tổ quốc được đề cao. Nhưng nếu có tranh chấp với dân
bản xứ thì họ cũng sẽ bị thiệt hại trước tiên.
Gia
Minh:
Câu hỏi cuối thưa ông. Lãnh đạo Trung Quốc là những người nhìn rất xa trong
quan hệ quốc tế lại có một dân số đông đảo nhất địa cầu mà đa số bị huy động
hay khai thác tựa như dân công theo cách trình bày của ông. Thưa ông, tương lai
rồi sẽ ra sao?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa:
Trung Quốc đang trở lại tình trạng đế quốc bị gián đoạn gần hai trăm năm qua và
cần rất nhiều tài nguyên thiên nhiên ở bên ngoài để công nghiệp hóa. Họ giải
quyết bài toán ấy theo kiểu tư bản nhà nước với sự điều động của một lực lượng
dân công đông đảo, nhưng từ bản chất thì vẫn chỉ là xây dựng chế độ thực dân
trong thế kỷ 21. Họ mua chuộc được lãnh tụ tham ô và độc tài của nhiều nước mà
cũng gây ra nhiều vấn đề về môi sinh, xã hội và chính trị nên chưa chắc sẽ
thành công trong lâu dài, khi các nước này có loạn. Nhưng chính là tinh thần khai
thác dân công ngay ở nhà mới khiến chế độ Trung Quốc bị đe dọa khi kinh tế đình
đọng, ngân hàng vỡ nợ, tài chính các tỉnh bị khủng hoảng và dân đen ở dưới đáy
sẽ có phản ứng. Chúng ta sẽ còn cơ hội trở về chuyện này.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét