Khẩu thơ Thái Bá Tân

Mượn lời Nguyễn Quang Lập (màu xanh) để giới thiệu thơ Thái Bá Tân:

Mình đẻ ra món khẩu văn đến nay đã hơn ba năm, ngoảnh đi ngoảnh lại chỉ có hơn chục người theo, đa phần đều là thứ khẩu văn vụng về gượng ép. Thật buồn. Hôm nay vào nhà Hồ Bất Khuất đọc bài Một bài thơ hay của Thái Bá Tân thấy hay cực, bèn mò vào nhà bác Thái Bá Tân (Tại đây) đọc một loạt thơ bác và mừng rỡ nhận ra bác Tân cũng đang đẻ ra món khẩu thơ, một loại thơ nói nôm na như khẩu văn, mình mừng quá.

Có thể Thái Bá Tân không ý thức viêc đẻ ra món khẩu thơ nhưng chính nó là khẩu thơ. Khẩu thơ là loại thơ từng câu nôm na như vè nhưng đọc xong cả bài thơ thì mới giật mình nhận ra đó là thơ, đích thị là thơ. Có khi thơ hơn cả thơ nữa.

 

NÓI VỚI CHÁU RỂ

1

Mày rót bác cốc nước,                                                                 

Rồi bác nói điều này.

Năm ngoái bác phản đối,

Không cho cháu lấy mày.

Vì sao ư? Đơn giản

Vì mày là công an.

May, giờ bác vẫn thấy

Mày ngoan, hoặc còn ngoan.

Nhà thơ Thái Bá Tân

Công bằng ra mà nói,

Công an cũng chẳng sao.

Hơn thế, còn cần thiết,

Nhưng chẳng hiểu thế nào

Giờ lắm đứa tệ quá,

Đạp vào mặt người ta,

Còn giở các trò bẩn,

Đánh đập cả đàn bà.

Giả sử, mai “dự án”

Nó cướp đất nhà mày,

Mày có để lặp lại

Vụ Vân Giang gần đây?

Vợ mày đang có chửa.

Bác mừng cho chúng mày.

Nếu có đứa đạp nó,

Mày sẽ nghĩ sao đây?

Lại nữa, bác bị bắt,

Mày cứ nói thật lòng,

Người ta bảo mày bắn,

Mày có bắn bác không?

Mà bác thì mày biết,

Như mấy lão nông dân,

Làm sao mà “thù địch”,

Mà “phản động”, vân vân.

Nói thật cho mày biết,

Bác yêu đất nước này,

Người Vân Giang cũng vậy,

Hơn gấp vạn chúng mày.

…

Sống ở đời, cháu ạ,

Có nghề mới có ăn.

Làm công an cũng được,

Nhưng phải nhớ vì dân.

Mà dân là bố mẹ,

Là bác, là vợ mày.

Chứ mày nghe bọn xấu

Làm ngược lại là gay,

Là có tội, cháu ạ.

Chưa nói chuyện ở đời

Có cái luật nhân quả,

Tức là luật của trời.

Nhân tiện đây bác kể,

Chỗ bác cháu thân tình,

Một câu chuyện của Phật,

Cháu nghe mà ngẫm mình.

2

Có nhân thì có quả.

Đó là luật của Trời.

Cũng là luật của Phật,

Ứng nghiệm với mọi người

Một lần, khi giảng pháp,

Với tôn giả, sư thầy,

Phật Thích Ca đã kể

Một câu chuyện thế này.

Có một con bò nọ,

Nhân khi vắng người chăn,

Đã xuống ăn ruộng lúa

Của một người nông dân.

Ông này rất độc ác,

Tức giận, mắng con bò:

“Tao vất vả, nhịn đói,

Mà mày thì ăn no.

Mày phải trả giá đắt.

Tao sẽ cắt lưỡi mày,

Để mày phải ghi nhớ

Không ăn lúa từ nay.”

Nói đoạn, ông cắt lưỡi

Con bò này đáng thương.

Nó không hiểu, nghĩ lúa

Là loại cỏ bình thường.

Còn ông nông dân ấy

Sau sinh ba người con,

Tất cả đều khỏe mạnh,

Cả thể xác, tâm hồn.

Có điều cả ba đứa

Không ai hiểu vì sao

Câm, suốt ngày lặng lẽ,

Không nói được tiếng nào.

Các thầy thuốc bất lực.

Ông bố thì buồn lo.

Và rồi ông chợt nhớ

Chuyện xưa cắt lưỡi bò.

Giờ hối thì đã muộn.

Ở lành thì gặp hiền.

Sống ác thì gặp ác.

Mọi cái có nhân duyên.

“Đời là thế, - Phật nói. -

Xưa nay chưa có người

Thoát được luật nhân quả.

Bởi đó là Luật Đời.”

Hà Nội, 8. 7.  2012

 

NÓI VỚI CON

1

Bố sợ con sướng quá,

Không khéo lại hóa rồ.

Lương cao, tiền rủng rỉnh,

Vô tâm và vô lo.

Một bữa các con nhậu,

Đâu đó ngoài cửa hàng

Bằng tháng lương hưu bố,

Ấy là loại xoàng xoàng.

Đồ cái gì cũng xịn,

Từ nhà đến ô tô,

Dù trong đó một nửa

Là tiền bố mẹ cho.

Không sao, thích thì diện,

Có tiền cứ ăn chơi.

Nhưng bố mẹ tiết kiệm,

Đừng chê và đừng cười.

Mỗi thời nó một khác.

Con cái hơn mẹ cha,

Là điều tốt, rất tốt,

Là đáng mừng, nhưng mà...

Nhưng mà đời, con ạ,

Không chỉ có miếng ăn,

Còn có cả cái khác,

Nôm na là tinh thần.

Nhà văn Nga Tchekhov,

Nói con người phải luôn

Làm cho mình thêm đẹp,

Cả thể chất, tâm hồn.

Con no đủ, hạnh phúc,

Bố mẹ mừng, tất nhiên,

Nhưng còn mừng hơn nữa

Nếu con biết buồn phiền

Khi thấy người khác khổ,

Còn đói ăn hàng ngày.

Người như thế nhiều lắm.

Con nên nhớ điều này.

Đã định không muốn nói,

Nhưng nói thì nói luôn -

Xưa, bố mẹ chuyên nhịn

Để mua sữa nuôi con.

Và còn chuyện này nữa.

Chuyện quá khứ nước nhà.

Nó nặng lắm, con ạ,

Nặng, buồn và xót xa.

Tất cả cái nặng ấy,

Bố chất lên vai mình,

Để con khỏi mất ngủ,

Khỏi buồn mà kém xinh.

Thì đời nào chả vậy,

Như một lẽ tự nhiên:

Cha mẹ nhận giông tố

Cho con cháu bình yên.   

Con nghe, chắc hiểu bố

Muốn ở con điều gì.

Cứ diện, cứ ăn hiệu,

Ô tô con cứ đi.   

Bố chỉ muốn thỉnh thoảng,

Thỉnh thoảng thôi, đôi lần

Con nhìn quanh để thấy

Cái khổ của người dân.

Con du học từ bé.

Rất may còn về nhà.

Một núi tiền của bố,

Cũng là tiền dân ta.

Vậy gắng mà trả nghĩa.

Bố mẹ thì không cần.

Trả người con mắc nợ,

Là đất nước, nhân dân.

Bố mẹ và đất nước

Đã cho con ra đời.

Nếu chẳng may vấp ngã,

Thì bố mẹ là người

Sẽ đỡ con đứng dậy.

Đất nước cũng sẵn lòng

Nâng đỡ con lần nữa,

Để con lại thành công.

Nhân tiện đây, bố kể,

Ừ, thời gian đang còn,

Một câu chuyện bổ ích

Bố viết riêng cho con.

2

Ngày xưa có cây táo,

Lá xum xuê và dày.

Một cậu bé rất thích

Chơi với nó hàng ngày.

Cậu thường leo lên nó,

Hái quả ăn ngon lành.

Trưa mệt, cậu nằm ngủ

Dưới tán lá cây xanh.

Cậu bé yêu cây táo

Chân thành và ngây thơ.

Cây táo cũng yêu cậu,

Ngày nào nó cũng chờ.

Thời gian trôi, cậu bé

Cứ lớn dần, lớn dần,

Cậu bận học, có vẻ

Đã quên người bạn thân.

Một hôm cậu xuất hiện,

Đôi mắt thoáng buồn rầu.

Cây táo hồ hởi nói:

“Nào, ta chơi với nhau!”

Cậu bé đáp: “Xin lỗi,

Tớ đã lớn, buồn sao,

Không thể chơi với cậu

Vui vẻ như ngày nào.

Tớ muốn đồ chơi đẹp,

Mà lại không có tiền.”

Cây táo nói: “Thật tiếc,

Tớ cũng không, tất nhiên,

Nhưng cậu có thể hái   

Táo của tớ trên cây.   

Cách ấy tớ có thể

Giúp được cậu lần này.”

Cậu bé nghe, sung sướng

Hái hết táo mang đi,

Rồi không thấy quay lại.

Cây buồn, không nói gì.

Bỗng một hôm, cậu bé,

Giờ là người đàn ông,

Quay lại gặp cây táo,

Nhiều phiền muộn trong lòng.

Lần nữa ông xin lỗi:

“Tớ đã có gia đình,

Mà nhà thì chưa có,

Một ngôi nhà của mình.”

Cây táo đáp: “Thật tiếc,

Tớ cũng không có nhà.

Nhưng cậu có thể chặt

Cành lá tớ xùm xòa.

Hy vọng cậu đủ gỗ

Để xây nhà cho mình.

Ngôi nhà quan trọng lắm

Khi cậu có gia đình.”

Người đàn ông sung sướng

Chặt hết cành mang đi,

Không một lần quay lại.

Cây buồn, không nói gì.

Rất cô đơn và lạnh

Khi gió bão, mưa sa,

Nhưng cây táo hạnh phúc

Biết bạn mình có nhà.

Người đàn ông lại đến,

Mái tóc bạc trên đầu.

Cây táo thấy, vui sướng:

“Nào, ta chơi với nhau!”

“Không, tớ già, muốn nghỉ.

Bao phiền muộn trong lòng.

Tớ cần chiếc thuyền nhỏ.

Cậu giúp tớ được không?”

“Thế thì chặt thân tớ,

Để đóng một con tàu.

Cậu tha hồ chơi biển,

Sẽ không thấy buồn rầu.”

Ông già chặt cây táo,

Thuê xe đến mang đi

Rồi không hề quay lại.

Cây buồn, không nói gì.

Cuối cùng ông cũng đến,

Một ông lão yếu gầy.

“Tớ không còn gì nữa

Để cho cậu lần này, -

Cây nói. - Không còn táo

Để cậu thích thì ăn.”

Ông lão đáp: “Răng rụng,

Không nhai được, không cần.”

“Thân tớ không còn nữa

Để leo như ngày nào.”

“Đã qua rồi thời đó.

Ừ, cái thời vui sao.”

“Vậy thì tớ quả thật

Không còn gì để cho,

Ngoài gốc cây và rễ

Đang mục dần thành tro.”

“Bây giờ, - ông lão nói. -

Tớ quả không cần nhiều.

Chỉ một nơi để nghỉ

Và để sưởi nắng chiều.”

“Thế thì tốt, thật tốt.

Tớ giúp cậu lần này.

Để tựa và để nghỉ,

Gì tốt hơn gốc cây?”

Ông lão ngồi xuống nghỉ,

Tựa lưng ông bạn già.

Cây táo vui, muốn khóc,

Đôi mắt lệ ướt nhòa.

Hà Nội, 10. 7. 2012