Tác giả: Tuấn Khanh
Thật ra, ẩn sâu sau tất cả những lời giận dữ về nụ cười hay cái chỉ tay của chị cán bộ ấy, có lẽ chỉ là một phần của tảng băng ngầm chất chứa rất nhiều điều khác. Chuyện đoàn công tác Hội Chữ Thập Đỏ đi “công vụ bí mật” nhằm học hỏi cách ứng phó thiên tai đó, làm không ít người liên tưởng đến vô số các đoàn “công tác” nhân danh từ việc tham quan học hỏi chăn nuôi cho đến học tổ chức quốc gia… nhưng phần lớn là sử dụng tiền ngân sách Nhà nước, tiền đóng thuế của nhân dân như những chuyến du lịch nhàn nhã và “bí mật” cho “công vụ” của mình. Hầu hết các cuộc công du đó chưa chứng minh được đã bồi đắp gì cho quốc gia, mà chỉ thấy người dân còng lưng ra để lấp vào chỗ trống thâm hụt.
Ngay trong 9gag.com, một trang web hài hước có hàng triệu người xem, công chúng cũng không màng đến nụ cười của chị cán bộ, mà chỉ cười chuyện khi vô số những khách du lịch không chuyên môn cứu hộ cùng người dân Nepal ra sức giải nạn, thì những nhà thiết kế giải nạn chuyên nghiệp đã lên máy bay về nước lập tức.
Nụ cười của chị cán bộ không có tội. Nụ cười đó là một nét
đặc trưng của người Việt xã hội chủ nghĩa hôm nay vẫn luôn cười ngô nghê
trước mọi chuyện. Nụ cười đó có thể là cách trần tình về sự may mắn của
chính chị ta, sau khi thoát nạn trước cảnh tượng quá đáng sợ. Nụ cười
của người Việt qua mấy mươi năm, dường như đã không còn là biểu cảm cụ
thể, mà chỉ là cách giới thiệu cho một sự tồn tại đơn giản. Giống như
không ít quan chức vẫn cười khi nói về sự liêm khiết của họ, mai thì đã
nghe khám phá họ đang tham nhũng. Trong những video ghi lại cảnh CSGT
nhận tiền không biên nhận trên xa lộ vẫn mĩm cười, trong khi nạn nhân
nhăn nhó. Thậm chí, ở trước tòa, công an viên bị tố cáo dùng nhục hình
đánh chết công dân ở Phú Yên, vẫn cười rất tươi.
Thật ra, ẩn sâu sau tất cả những lời giận dữ về nụ cười hay
cái chỉ tay của chị cán bộ ấy, có lẽ chỉ là một phần của tảng băng ngầm
chất chứa rất nhiều điều khác. Chuyện đoàn công tác Hội Chữ Thập Đỏ đi
“công vụ bí mật” nhằm học hỏi cách ứng phó thiên tai đó, làm không ít
người liên tưởng đến vô số các đoàn “công tác” nhân danh từ việc tham
quan học hỏi chăn nuôi cho đến học tổ chức quốc gia… nhưng phần lớn là
sử dụng tiền ngân sách Nhà nước, tiền đóng thuế của nhân dân như những
chuyến du lịch nhàn nhã và “bí mật” cho “công vụ” của mình. Hầu hết các
cuộc công du đó chưa chứng minh được đã bồi đắp gì cho quốc gia, mà chỉ
thấy người dân còng lưng ra để lấp vào chỗ trống thâm hụt.
Một quốc gia nghèo khó như Việt Nam, với nợ công vào khoảng
60,3% GDP của cả nước nhưng chuyện cung cấp tiền “công tác” nước ngoài
của giới cán bộ lại hào phóng không tưởng nổi. Năm 2012, Việt Nam có
3.780 đoàn của bộ, ngành đi nước ngoài, mà theo tính toán thì như vậy,
trung bình một ngày có 6 đoàn lên máy bay. Năm 2013, cũng có đến 3.200
đoàn. Hầu hết các đoàn đều có “bí mật công vụ” không khác gì với đoàn
của Hội Chữ Thập Đỏ. “Bí mật” vì danh sách tất cả các đoàn đi nước ngoài
này chưa bao giờ được minh bạch công bố với dân chúng, để được kiểm
soát một cách hợp lý.
Có lẽ chưa tìm hiểu được hết, nhưng không khéo thì sẽ có lúc
người dân tìm thấy có những đoàn đi công tác ở Mỹ hay nhiều nước Châu Âu
chỉ nhằm nghiên cứu xây hệ thống nhà vệ sinh công cộng đô thị hoặc sơn
màu xe bus cho hợp thị hiếu người Việt. Dĩ nhiên chuyện nhà vệ sinh vẫn
là công vụ, và rất bí mật.
Một chi tiết khác trong sự kiện đoàn Hội Chữ Thập Đỏ bị chỉ
trích, qua vụ động đất ở Nepal, là chuyện chị cán bộ Hội khi bị áp lực
dư luận đã nhờ đến luật sư để bảo vệ quyền riêng tư và lợi ích cá nhân
của mình.
Đây là một điều đáng mừng, vì theo lẽ thường, những cán bộ
trong quá trình công vụ và bí mật của mình, vẫn nhờ cơ quan công an “vào
cuộc”, như một thói quen lâu ngày ở xã hội không coi trọng giá trị
ngành tư pháp. Ý thức về tư hữu và những “quyền” con người đầy tính hội
nhập với thế giới tư bản, đang giới thiệu cho thấy rằng trước khi bày tỏ
được về những khả năng chuyên môn, giới cán bộ có cơ hội đi tắt đón đầu
đã có thêm ít nhiều kinh nghiệm về cách bảo vệ mình, nhân danh luật
pháp.
Chắc chắn, trong sự tức giận của đám đông mà người ta đang
thấy mỗi ngày về chuyện Hội Chữ Thập Đỏ, vẫn có người vừa kể chuyện vừa
cười. Như vậy đó, nụ cười không có tội. Nụ cười giờ đây chỉ là động tác
trung gian đứng giữa 2 thế giới mộng và thật. Nụ cười mà chúng ta đang
thấy trong xã hội đôi khi mở ra để giới thiệu những điều sâu thẳm khác,
hoặc khép lại như tấm màn nhung kịp lúc của một sân khấu thô bỉ.
Trong L’homme qui rit (Người cười) của Victor Hugo, có những
người được chọn để rạch miệng như đang cười, nhằm mua vui cho triều
đình. Ngay cả khi họ khóc, cũng ngỡ như họ đang cười ra nước mắt. Sau
khi triều đình sụp đổ, họ luôn phải mặc áo choàng cao cổ để tránh bị
hiểu lầm là đang cười vào đời sống nghèo khó và hỗn loạn bấy giờ.
Cũng như những người ngồi vỉa hè, quanh ly cà phê và kể
chuyện Nepal, kể chuyện chị cán bộ, trên những khuôn mặt nhân dân rất
biểu trưng đó vẫn có những nụ cười, nhưng tôi nhìn rất lâu mà vẫn không
dám chắc liệu đó có phải là nụ cười thật sự hay không nữa.
——————————————–
Tham khảo thêm:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét