Luật sư Ngô Ngọc Trai/ BBC
 |
|
Thực tế vai trò của Chính phủ
Trong lập pháp ở Việt Nam là rất lớn |
Ông Tổng thống Robert Mugabe giữ
quyền điều hành đất nước phía nam lục địa Châu Phi này trong nhiều chục năm,
thời gian lâu đã giúp ông tạo ra vây cánh quyền lực lớn đến mức có thể làm bất
cứ điều gì với ngân sách quốc gia. Sự thành công của ông ta đánh đổi lại là đất
nước bị tàn phá, ngay cả khi lạm phát lên tới 11 triệu % và đồng 100 tỷ đô la
Zimbabwe chỉ mua được một ổ bánh mỳ, điều này vẫn không khiến ông thôi giữ
cương vị tổng thống cho tới hiện nay và nhiều năm nữa.
Không rõ hiến pháp Zimbabwe quy định chính phủ là cơ quan chấp hành hay hành pháp? Điều này xem có vẻ mỉa mai nhưng có thể nghiêm túc khẳng định một điều quan trọng rằng chính phủ đã không chấp hành quốc hội và quốc hội của nước này đã bị vô hiệu hóa không còn đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân.
Cơ quan hành pháp Zimbabwe không chấp hành mà cũng không phụ thuộc vào quốc hội, đó là điểm khác biệt về mối quan hệ giữa các thiết chế chính quyền của hai nước Nhật Bản và Zimbabwe. Đây là điểm căn bản tạo ra sự khác biệt về mức độ phát triển giữa hai quốc gia giàu và nghèo nhất thế giới.
Quy định nào cho hiến pháp Việt Nam?
Nhìn lại Việt Nam thì thấy tình trạng nghèo nàn tụt hậu rất xa so với thế giới, mấy năm gần đây kinh tế khủng hoảng, hàng trăm nghìn doanh nghiệp phá sản, nhiều triệu lao động thất nghiệp.
Thành tích kinh tế như thế nhưng các lãnh đạo chính phủ không có ai bị thôi chức và cũng không có gì cho thấy họ sẽ thôi không tiếp tục điều hành đất nước thêm nhiều năm nữa.
Box 1
“Ở Việt Nam rất phổ biến tình trạng chính phủ tự định đoạt việc chi tiêu ngân sách, ví dụ gần đây là quyết định đầu tư 200 triệu USD xây dựng mạng xã hội cho thanh niên, hay chính sách sử dụng 30.000 tỷ cứu trợ bất động sản và nhiều chính sách khác.”
Trong trường hợp này đặt ra câu hỏi vai trò của quốc hội ở đâu? Quốc hội Việt Nam có như quốc hội Zimbabwe? Nếu không thì quốc hội có hành động gì để phản ánh ý chí và nguyện vọng của nhân dân? Đây cũng là lúc xác định xem quốc hội có đáng là cơ quan để chính phủ phải chấp hành hay không?
Không rõ hiến pháp Zimbabwe quy định chính phủ là cơ quan chấp hành hay hành pháp? Điều này xem có vẻ mỉa mai nhưng có thể nghiêm túc khẳng định một điều quan trọng rằng chính phủ đã không chấp hành quốc hội và quốc hội của nước này đã bị vô hiệu hóa không còn đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân.
Cơ quan hành pháp Zimbabwe không chấp hành mà cũng không phụ thuộc vào quốc hội, đó là điểm khác biệt về mối quan hệ giữa các thiết chế chính quyền của hai nước Nhật Bản và Zimbabwe. Đây là điểm căn bản tạo ra sự khác biệt về mức độ phát triển giữa hai quốc gia giàu và nghèo nhất thế giới.
Quy định nào cho hiến pháp Việt Nam?
Nhìn lại Việt Nam thì thấy tình trạng nghèo nàn tụt hậu rất xa so với thế giới, mấy năm gần đây kinh tế khủng hoảng, hàng trăm nghìn doanh nghiệp phá sản, nhiều triệu lao động thất nghiệp.
Thành tích kinh tế như thế nhưng các lãnh đạo chính phủ không có ai bị thôi chức và cũng không có gì cho thấy họ sẽ thôi không tiếp tục điều hành đất nước thêm nhiều năm nữa.
Box 1
“Ở Việt Nam rất phổ biến tình trạng chính phủ tự định đoạt việc chi tiêu ngân sách, ví dụ gần đây là quyết định đầu tư 200 triệu USD xây dựng mạng xã hội cho thanh niên, hay chính sách sử dụng 30.000 tỷ cứu trợ bất động sản và nhiều chính sách khác.”
Trong trường hợp này đặt ra câu hỏi vai trò của quốc hội ở đâu? Quốc hội Việt Nam có như quốc hội Zimbabwe? Nếu không thì quốc hội có hành động gì để phản ánh ý chí và nguyện vọng của nhân dân? Đây cũng là lúc xác định xem quốc hội có đáng là cơ quan để chính phủ phải chấp hành hay không?
Thực tế là ở Việt Nam quyền lực
tư pháp và lập pháp đều yếu và rất ít khả năng ảnh hưởng tới chính phủ, như thế
mà vẫn còn những ý kiến tha thiết muốn đề cao vị thế cho chính phủ thì đúng là
thiếu cả hiểu biết lẫn trách nhiệm.
Lâu nay chính phủ tự ban hành và thực thi chính sách tức là tự quyết định cách mà nguồn nhân lực vật lực quốc gia được sử dụng. Nhưng kết cục thì sao, đất nước kém phát triển, kinh tế khủng hoảng kéo dài, đời sống lao động bần cùng.
Thực trạng đất nước là cơ sở vững chắc nhất để thấy rằng cần giới hạn lại chứ không phải tăng quyền cho chính phủ. Nếu thả sổng chính phủ như lâu nay thì điểm đến của Việt Nam sẽ là Zimbabwe, còn nếu muốn Việt Nam phát triển được như Nhật Bản thì phải ràng buộc chính phủ, kiểm soát việc ban hành chính sách và chi tiêu ngân sách của chính phủ.
Song hành với đó cần một kế hoạch nâng cao năng lực quyền hạn cho quốc hội bằng việc bớt dần những người thuộc bộ máy hành pháp kiêm nhiệm đại biểu quốc hội. Các cán bộ chính phủ cần thôi kiêm nhiệm đại biểu quốc hội. Ở mỗi tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, Giám đốc công an tỉnh và nhiều Giám đốc sở cũng cần thôi kiêm nhiệm đại biểu quốc hội.
Trong các kỳ bầu cử quốc hội tới đây cần từng bước lược bỏ đi các thành phần này.
Lâu nay chính phủ tự ban hành và thực thi chính sách tức là tự quyết định cách mà nguồn nhân lực vật lực quốc gia được sử dụng. Nhưng kết cục thì sao, đất nước kém phát triển, kinh tế khủng hoảng kéo dài, đời sống lao động bần cùng.
Thực trạng đất nước là cơ sở vững chắc nhất để thấy rằng cần giới hạn lại chứ không phải tăng quyền cho chính phủ. Nếu thả sổng chính phủ như lâu nay thì điểm đến của Việt Nam sẽ là Zimbabwe, còn nếu muốn Việt Nam phát triển được như Nhật Bản thì phải ràng buộc chính phủ, kiểm soát việc ban hành chính sách và chi tiêu ngân sách của chính phủ.
Song hành với đó cần một kế hoạch nâng cao năng lực quyền hạn cho quốc hội bằng việc bớt dần những người thuộc bộ máy hành pháp kiêm nhiệm đại biểu quốc hội. Các cán bộ chính phủ cần thôi kiêm nhiệm đại biểu quốc hội. Ở mỗi tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, Giám đốc công an tỉnh và nhiều Giám đốc sở cũng cần thôi kiêm nhiệm đại biểu quốc hội.
Trong các kỳ bầu cử quốc hội tới đây cần từng bước lược bỏ đi các thành phần này.
Box 2
“Thực trạng đất nước là cơ sở
vững chắc nhất để thấy rằng cần giới hạn lại chứ không phải tăng quyền cho
chính phủ.”
Thực tế thì sự phát triển của đất nước phụ thuộc vào sự bố trí hợp lý các thiết chế mà điều này thì nằm trong tầm tay của các cấp lãnh đạo. Nhưng tại sao họ lại không sắp xếp lại hệ thống vốn đã đầy lỗi nhằm nâng cao chất lượng lãnh đạo điều hành đưa đất nước phát triển đi lên?
Thực tế thì sự phát triển của đất nước phụ thuộc vào sự bố trí hợp lý các thiết chế mà điều này thì nằm trong tầm tay của các cấp lãnh đạo. Nhưng tại sao họ lại không sắp xếp lại hệ thống vốn đã đầy lỗi nhằm nâng cao chất lượng lãnh đạo điều hành đưa đất nước phát triển đi lên?
Lịch sử và hiện tại cho thấy nhiều khi sự công chính lại chẳng phải là luôn thắng thế bởi những người công tâm không phải khi nào cũng chiếm đa số và điều này dẫn đẩy quốc gia vào tình thế phát triển trôi dạt theo may rủi.
Lịch sử và hiện tại cũng cho thấy nhiều ví dụ về sự thành công của một vài cá nhân đánh đổi lại là tình trạng yếu kém lay lắt kéo dài của đất nước mà Zimbabwe là một ví dụ điển hình.
……………………………………
*Rút từ Khác biệt nhỏ hệ quả lớn .Tên bài của QC
